عمل جراحی لیزیک

تاریخچه عمل لیزیک

در سال ۱۹۹۱ دکتر یوناس پالیکاریس در هراکلیون کرت (یونان) اولین کسی بود که با استفاده از دستگاه میکروکراتوم لایه نازکی از قرنیه را برداشت و سپس با استفاده از لیزر اکسایمر بخشی از بافت قرنیه را تراش داد. با ابداع لیزیک این عمل به سرعت عمومیت یافت و در بسیاری از مراکز جایگزین سایر روشها مانند RK (برش قرنیه) و PRK (لیزر) گردید، گرچه امروزه این روش‌ها هر کدام کاربردهای خاص خود را نیز دارند.

تکنیک عمل لیزیک

در عمل لیزیک دو عمل با هم ترکیب می‌شوند تا عیب انکساری اصلاح شود. نخست با استفاده از یک وسیله اتوماتیک بنام میکروکراتوم لایه نازکی از قرنیه برداشته می‌شود. وجود این لایه نازک اجازه بهبود سریع دید و کاهش ناراحتی‌های پس از عمل را می‌دهد. امروزه از انواعی از لیزر جهت برداشتن این لایه هم استفاده می‌شود.
سپس با استفاده از لیزر اکسایمر که با کنترل کامپیوتر صورت می‌گیرد قرنیه تراش داده می‌شود و به این ترتیب عیب انکساری اصلاح می‌گردد. لیزر اکسایمر از جنس نور ماورای بنفش است و همان لیزری است که در عمل پی.آر.کی (لیزر) مورد استفاده قرار می‌گیرد. لایه نازک محافظ پس از تراش قرنیه به جای اولیه خود باز گردانده شده، بدون اینکه نیاز به بخیه باشد پس از چند دقیقه در محل خود چسبیده و محکم می‌شود، بنابراین به پانسمان هم نیازی نیست.

مدت زمان عمل لیزیک

کل زمان این عمل برای هر چشم کمتر از ۱۰ دقیقه است و بیمار ضمن عمل احساس درد نمی‌کند. بهبود دید سریع بوده و با درد کم یا بدون درد همراه خواهد بود. قطره‌های چشمی پس از عمل فقط برای یک هفته استفاده می‌شود. لیزیک یک روش مؤثر برای اصلاح نزدیک بینی‌های متوسط و شدید است. از نظر کارایی می‌توان لیزیک را موفق‌ترین روش اصلاح عیب انکساری دانست. همچنین آستیگماتیسم‌های همراه با نزدیک‌بینی نیز با این روش اصلاح می‌شود. این عمل برای درمان دوربینی و آستیگماتیسم همراه با آن کاربرد دارد. میزان موفقیت در این نوع عیب انکساری کمتر است.

نتایج عمل لیزیک

تقریباً هرکسی که تحت عمل جراحی قرار می‌گیرد می‌خواهد بداند که شانس بدست آوردن نتیجه رضایت بخش چقدر است. برای نزدیک‌بینی کم و متوسط (تا ۷- دیوپتر) در حدود ۹۵% بیماران دید بدون عینک ۱۰/۵ تا ۱۰/۶ یا بیشتر را به دست می‌آوردند و ۸۵% شانس دید بدون عینک ۱۰/۸ تا ۱۰/۹ یا بهتر را دارند. این بدان معناست که وابستگی افراد به میزان بسیار زیادی به عینک کم شده اما ممکن است برای انجام کارهای دقیق‌تر چشمی مانند رانندگی، علی‌الخصوص در شب به یک عینک با شماره کم نیاز داشته باشند.
برای میوپی بالا (بالای ۷- دیوپتر) در حدود ۸۵% بیماران دید بدون عینک ۱۰/۵ تا ۱۰/۶ یا بهتر و ۷۰% دید بدون عینک ۱۰/۸ تا ۱۰/۹ یا بهتر بدست می‌آورند.

مزایای عمل لیزیک

بهبود سریع: اغلب بیماران پس از یک یا دو روز می‌توانند به فعالیت‌های روزمره بازگردند. غالباً درد وجود ندارد و بعد از ۲۴ ساعت دید مفیدی ایجاد می‌شود. در آر.کی. (برش قرنیه) و پی.آر.کی. (لیزر) ناراحتی‌ها بیشتر است.

تصحیح طیف وسیعی از میوپی: با استفاده از لیزیک حدود ۱۲ دیوپتر نزدیک‌بینی را می‌توان بخوبی اصلاح کرد. در حالیکه استفاده از پی.آرکی. (لیزر) برای نمره بالا (بیش از ۷ دیوپتر) می‌تواند منجر به کدورت قرنیه، کاهش دید و بازگشت بخشی از نمره چشم شود. همچنین عمل آر.کی. (برش قرنیه) معمولاً قادر به اصلاح بیش از ۵ تا ۶ دیوپتر نیست.

قابلیت تکرار: در مورد تصحیح کمتر از حد با عمل لیزیک، می‌توان با بلند کردن لایه نازکی که در طی عمل اول ایجاد شده و لیزر مجدد، این عمل را تکرار کرد. بهبودی مانند عمل اول سریع است.

پایداری طولانی مدت اثر عمل: اغلب مطالعات نشان می‌دهد که در عرض ۶-۳ ماه نمره چشم ثابت می‌شود، چرا که پس از این مدت تغییر ناچیزی در ساختمان قرنیه و ترمیم متعاقب آن ایجاد می‌شود.

حفظ ساختمان طبیعی قرنیه: لایه نازک برداشته شده بعد از چند روز کاملاً محکم می‌گردد، به شکلی که با پلک زدن یا مالش چشم جابجا نمی‌شود. در عمل لیزیک بر خلاف عمل آر.کی. یا برش قرنیه، استحکام قرنیه و مقاومت آن در مقابل ضربه کاهش نمی‌یابد.

عدم ایجاد کدورت: بر خلاف پی.آر.کی. (لیزر) که در نمره‌های بالا احتمال کدورت قرنیه در آن وجود دارد، در عمل لیزیک هیچگونه کدورتی در قرنیه ایجاد نمی‌شود.

عدم نیاز به استفاده طولانی مدت از قطره‌های چشمی: در عمل لیزیک بر خلاف پی.آر.کی. نیازی به کنترل ترمیم زخم با استفاده از قطره‌های استروییدی نیست. بیماران لیزیک معمولاً بیش از یک هفته به دارو نیاز ندارند.

عوارض عمل لیزیک

همانند هر روش جراحی در لیزیک نیز عوارضی ممکن است ایجاد شود که شامل تصحیح کمتر از حد، تصحیح بیش از حد و کاهش بهترین دید می‌باشند. تصحیح کمتر از حد هنگامی ایجاد می‌شود که بافت کافی برای اصلاح کامل دید برداشته نشود و تصحیح بیش از حد وقتی اتفاق می افتد که بافت بیشتری برداشت شده است. تصحیح کمتر از حد را می‌توان در عمل جراحی مجدد اصلاح کرد ولی درمان تصحیح بیش از حد مشکل‌تر می‌باشد. در هنگام برداشتن لایه نازک از قرنیه توسط میکروکراتوم ممکن است مشکلاتی ایجاد شود که شامل عدم توانایی در ایجاد لایه به اندازه، ضخامت و یا شکل مناسب، جابجایی لایه پس از عمل و عفونت می‌باشد. به جز عفونت سایر عوارض لایه معمولاً بدون اینکه برای دید بیمار مشکلی ایجاد کنند درمان می‌شوند. احتمال عفونت یک در ۵ هزار است که بسیار کمتر از میزان وقوع آن در لنزهای تماسی می‌باشد و بر خلاف آن که در تمام مدت استفاده از لنز تماسی چشم در معرض عفونت قرار دارد در این عمل احتمال وقوع آن محدود به همان ۱ تا ۴ هفته نخست بعد از عمل می‌شود.
اگرچه پس از عمل، عیب انکساری اصلاح می‌شود و دید خوبی بدست می‌آید، اما بعضی بیماران بعد از عمل لیزیک یک یا چند مورد از عوارض زیر را کم و بیش تجربه می‌کنند.
دیدن هاله یا سایه در کنار تصویر و اعوجاج مختصر در چند ماه اول شایع است، ولی این عوارض بندرت در فعالیت‌های معمول ایجاد مشکل می‌کند. عمده این مشکلات بتدریج در ۱ تا ۳ ماه اول بعداز عمل خود به بخود از بین می‌روند.

میوپی در شب: چون در این عمل فقط بخش مرکزی قرنیه تغییر شکل پیدا می‌کند، در هنگام باز شدن مردمک در شب نور از محیط قرنیه که تغییر شکلی پیدا نکرده است، وارد چشم می‌شود و ایجاد نزدیک بینی می‌کند. حتی اگر در روز دید عالی وجود داشته باشد، در شب ممکن است برای دید کامل احتیاج به عینک مختصری باشد.

خشکی چشم: در روندترمیم پس از عمل لیزیک ممکن است بیمار احساس خشکی چشم کرده و به قطره اشک مصنوعی برای تسکین موقت نیاز داشته باشد.

ناراحتی و درد: در لیزیک اغلب محدود به شش تا ۲۴ ساعت اول پس از عمل است و براحتی با مسکن‌ها رفع می‌شود. در این مدت چشم بصورت موقت به نور خورشید حساس‌تر می‌شود.

در ۴ تا ۶ هفته نخست بعد از عمل کیفیت دید علی الخصوص دید نزدیک افت می‌کند که به تدریج و بصورت خود بخودی بهبود می‌یابد. مشکلات دید نزدیک در افرادی که در سنین پیرچشمی قرار دارند و تحت عمل قرار می‌گیرند بیشتر نمود دارد و همانطور که قبلاً اشاره گردید، این افراد پس از عمل نیاز به عینک مطالعه خواهند داشت.