عمل جراحی افتادگی پلک (پتوز)

افتادگی چشم (پتوز) چیست؟

به افتادگی پلک فوقانی پتوز گفته می‌شود. این افتادگی ممکن است خفیف بوده یا تمامی مردمک را بپوشاند. در برخی موارد پتوز می‌تواند دید طبیعی را محدود و یا حتی به‌طور کامل مسدود کند.

پتوز می‌تواند:

• یک یا هر دو چشم را درگیر کند.
• وراثتی باشد.
• در بدو تولد بروز کند.
• در سنین بالاتر اتفاق بیفتد.

افتادگی پلک (پتوز) در کودکان

پتوز مادرزادی به معنای وجود پتوز در بدو تولد است. اگر کودکی با پتوز متوسط تا شدید متولد شود، ممکن است برای تکامل بینایی نیازمند درمان فوری باشد.

پتوز مادرزادی اغلب در اثر نقص در تکامل عضله بالابرنده پلک فوقانی که عضله لواتور نام دارد، اتفاق می‌افتد. اگرچه معمولاً یک اختلال مجزا است، ولی در موارد مادرزادی، ممکن است همراه با اختلالات زیر باشد:

اختلال حرکات چشمی

بیماری‌های عضلانی

تومورهای پلک یا سایر تومورها

اختلالات عصبی

عیوب انکساری

پتوز مادرزادی معمولاً باگذشت زمان بهبود نمی‌یابد.

علائم و نشانه‌های افتادگی پلک کدامند؟

شایع‌ترین علامت آشکار پتوز در کودکان، افتادگی پلک است. در پتوز مادرزادی، اغلب عدم تقارن چین پلک فوقانی وجود دارد. کودکان مبتلابه پتوز ممکن است برای دیدن مجبور شوند گردن خود را به عقب خم کنند یا ابروها را به سمت بالا بکشند. این مانورهای سروصورت نشان می‌دهند که کودک سعی می‌کند برای دیدن از هر دو چشم استفاده نماید. بعد از گذشت چند سال، این وضعیت‌های غیرطبیعی سر ممکن است منجر به اختلالات ظاهری سر و گردن شوند.

مشکلات ناشی از افتادگی پلک در کودکان کدامند؟

شایع‌ترین اختلال جدی مرتبط با پتوز دوران کودکی، آمبلیوپی (تنبلی چشم) است. به دو علت پتوز می‌تواند ایجاد تنبلی چشم کند:

• انسداد مسیر بینایی در موارد پتوز شدید
• ایجاد آستیگماتیسم و تاری دید ناشی از آن

بعلاوه پتوز ممکن است در صورت وجود انحراف چشم آن را مخفی نماید و این مورد نیز می‌تواند منجر به تنبلی چشم شود.

پتوز مادرزادی چگونه درمان می‌شود؟

در اغلب موارد، پتوز کودکان با جراحی درمان می‌شود. اگر تنبلی چشم هم وجود داشته باشد، ممکن است درمان با قرار دادن پوشش بر روی چشم سالم، استفاده از عینک یا قطره چشمی ضروری باشد. تشخیص لزوم انجام جراحی و انتخاب روش مناسب، بر اساس عوامل زیر صورت می‌گیرد:

• سن کودک
• درگیری یک یا هر دو پلک
• شدت پتوز
• قدرت عضلات بالابرنده و پایین آورنده پلک
• وضعیت حرکات چشمی

در اوایل دوران زندگی معمولاً ضرورتی به انجام جراحی برای موارد خفیف تا متوسط پتوز وجود ندارد. هم در موارد مذکور و هم موارد شدیدی که تحت عمل جراحی قرارگرفته‌اند، باید به‌طور منظم ازنظر تنبلی چشم، عیوب انکساری و حالت‌های وابسته توسط چشم‌پزشک بررسی و در صورت نیاز تحت درمان قرار گیرند.

علل افتادگی پلک (پتوز) بالغین چیست؟

شایع‌ترین علت پتوز در بالغین، کشیدگی یا جداشدگی تاندون عضله لواتور از روی پلک است. وقوع این فرایند ممکن است ناشی از علل زیر باشد:

• افزایش سن
• به دنبال جراحی کاتاراکت (آب مروارید) یا سایر جراحی‌های چشمی
• ضربه به چشم

پتوز بالغین همچنین ممکن است عارضه‌ای از سایر بیماری‌ها مانند بیماری‌های عصبی یا عضلانی و در موارد نادر تومورهای حدقه چشم باشد که عضله بالابرنده پلک یا عصب آن را درگیر می‌کنند

افتادگی پلک بالغین چگونه درمان می‌شود؟

چشم‌پزشک می‌تواند بررسی جامعی از مشکل شما به عمل‌آورده و راجع به روش‌های درمانی مختلف و عوارض و خطرات احتمالی آن‌ها اطلاعات لازم را در اختیار شما قرار دهد.

برای تشخیص علت پتوز و انتخاب بهترین روش درمانی ممکن است نیاز به انجام آزمایش خون، عکس‌برداری‌های مخصوص و یا سایر آزمایش‌ها باشد. در صورت یافتن علت زمینه‌ای باید ابتدا این مورد اصلاح گردد، اما در اغلب موارد، درمان نهایی جراحی است که نوع جراحی نیز بر اساس شدت پتوز و سایر یافته‌های بالینی تعیین می‌گردد.

خطرات جراحی افتادگی پلک کدامند؟

خطرات جراحی پتوز شامل عفونت، خونریزی و کاهش بینایی است، ولی وقوع این عوارض بسیار نادر است. بلافاصله بعد از عمل، ممکن است چشم به‌طور کامل بسته نشود، ولی این عارضه معمولاً مقطعی است. در طی این مدت می‌توان از قطره و پماد برای محافظت چشم استفاده نمود. اگرچه ظاهر پلک به‌طور قابل‌توجهی اصلاح می‌شود، اما ممکن است پلک‌ها کاملاً قرینه به نظر نرسند. در اغلب موارد بعد از جراحی در نگاه به پایین پلک عمل شده نسبت به‌طرف مقابل مختصری بالاتر قرار می‌گیرد و شب‌ها مختصری بازمی‌ماند که این دو عارضه مشکل‌آفرین نیستند. در موارد نادر، حرکات کامل پلک قابل‌برگشت نیست. در برخی موارد، ممکن است بیش از یک‌بار عمل جراحی لازم باشد.

خلاصه

پتوز در بالغین و کودکان با انجام جراحی قابل‌درمان است و این درمان علاوه بر اصلاح وضعیت ظاهری می‌تواند باعث بهبود بینایی نیز شود. در پتوز کودکان، انجام معاینات منظم چشم‌پزشکی در سال‌های اول زندگی برای پیشگیری و درمان تنبلی احتمالی چشم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.