پلک زدن زیاد کودکان، علت چیست؟

پلک زدن یعنی باز و بسته شدن پلک‌ها به‌طور نیمه ارادی انجام می‌شود و منظور از پخش شدن اشک برای مرطوب کردن سطح چشم و تخلیه اشک ترشح‌شده قبلی به‌طرف سیستم تخلیه اشک است.

علاوه بر پلک زدن نیمه ارادی و خود به خودی، پلک زدن ممکن است به‌طور واکنشی نیز اتفاق بیافتد. عوامل پلک زدن واکنشی، نور شدید، صدا، باد و غیره می‌باشند علت پلک زدن رفلکسی محافظت چشم‌ها در مقابل صدمات احتمالی است.
سریع‌ترین نوع این پلک زدن ناشی از صدا است. فاصله بین ایجاد صدا و پلک زدن به‌طور متوسط ۳۰ میلی‌ثانیه است که از سرعت دستگاه‌های تونومتر بدون تماس که هفت میلی‌ثانیه است به‌مراتب بیشتر است و به همین دلیل علی‌رغم پلک زدن که هم ناشی از صدا و هم ناشی از تماس است، دستگاه‌های تونومتر قادر به تعیین فشار داخل چشم قبل از پلک زدن می‌باشند.

مدت پلک زدن کوتاه و در حدود ۲ میلی‌ثانیه است

پلک زدن یک فرایند دوقسمتی است. در قسمت اول پلک بسته می‌شود و به این منظور دستوراتی که از مغز برای شل شدن عضله بالابرنده پلک صادرشده هم‌زمان فرمانی برای انقباض عضله اربیکولاریس صادر می‌شود، پس‌ازاین لحظه پلک بالا باید باز شود و دستوراتی در جهت عکس صادر می‌گردد و عضله بالارونده پلک منقبض‌شده و عضله اربیکولاریس شل می‌گردد.
منظور از پلک زدن زیاد در کودکان افزایش دفعات پلک زدن است نه مدتی که در پلک زدن، پلک‌ها بسته می‌مانند.
افزایش طول زمان بسته ماندن پلک‌ها وقتی همراه با انقباض مداوم با فشار پلک‌ها باشد ناشی از essential blepharospasm بوده که علت آن تحریک عصب هفت در هر دو طرف است. ممکن است این حالت همراه با انقباض عضلات دیگر صورت باشد که به این سندرم meigs syndrome می‌گویند.
افزایش دفعات پلک زدن غیرارادی که به آن blepharoclonus نیز گفته می‌شود به علل مختلف در کودکان اتفاق می‌افتد.

تحرک عصبی باعث پلک‌زدن متعدد

تحریک اعصاب حسی مربوط به پلک زدن ممکن است عامل ایجاد بلفاروکلونوس باشد. تحریک مزمن عصب بویایی، بینایی و شنوایی می‌تواند منجر به پلک زدن زیاده از حد شود.
تحریک بخش حسی عصب تریژمینال که به چشم نیز ارتباط دارد (عصب زوج ۵) می‌تواند باعث پلک زدن مکرر شود. تحریک قرنیه و ملتحمه و قسمت قدامی چشم می‌تواند از طریق تحریک عصب زوج ۵ باعث پلک زدن مکرر گردد.
بیماری‌هایی نظیر کنژنکتیویت مزمن (آلرژیک) و جسم خارجی در سطح تارس یا قرنیه باعث تحریک عصب ۵ و پلک زدن می‌شود.
وجود انحراف متناوب و وجود اختلالات حرکتی چشم نظیر آپراکسی باعث پلک زدن متعدد در کودکان برای کنترل انحراف چشم و یا ایجاد حرکت در چشم می‌شود.
اسکار قرنیه و دیستروفی های قرنیه باعث پخش نور و تحریک عصب بینایی می‌گردند و پلک زدن مکرر ایجاد می‌کنند.

پلک زدن؛ حساسیت به نور شدید و تیک

وجود اختلالاتی در چشم که موجب حساسیت چشم به نور شوند تحریک عصب بینایی و پلک زدن مکرر را به دنبال دارد. اختلالاتی نظیر Aniridia ، cone dystrophy و Blond Fundus از این قبیل هستند.

اختلال تخلیه اشک از چشم باعث می‌شود تا فرد با تکرار پلک زدن و به کار انداختن پمپ اشکی جهت تخلیه اشک اضافی دچار پلک زدن زیاد شود.
سرانجام تیک می‌تواند عامل پلک زدن زیاد در کودکان باشد. این نوع پلک زدن در پسران ۶ تا ۸ سال شایع است و ممکن است با حرکات تکراری سایر عضلات صورت (شکلک درآوردن) و یا حرکات تکراری اندام فوقانی و شانه‌ها همراه باشد.
معمولاً یک فشار روانی باعث بروز آن می‌گردد و تکرار آن نیز با فشارهای روانی است. جدا شدن از دوستان، تغییر محل زندگی، از دست دادن نزدیکان و فیلم‌ها و بازی‌های یارانه‌ای مهیج از این قبیل فشارها می‌باشند.
در سندرم ژیل ده لاتوره، کودک کلماتی را فریاد می‌زند و صداهایی را به‌طور تکراری آر دهان خارج می‌کند. این سندرم که گاهی با اختلالات روانی شدید همراه است که یکی از این حرکات تکراری شایع پلک زدن متعدد است.

تحقیقات درزمینهٔ پلک زدن زیاد در کودکان

کونز و همکاران در بررسی خود نشان دادند که ۷۹ درصد موارد پلک زدن زیاد ناشی از توره است که بهبودی خود به خودی دارد.
Coming و همکاران ۲۵۰ مورد سندرم توره را بررسی کردند. شایع‌ترین شکل تیک در بین این اطفال پلک زدن متعدد بود.
Marttino نیز ۲۱۲ مورد سندرم توره را بررسی کرد و ۹۱ درصد آن‌ها تیک چشمی نظیر پلک زدن، چشمک زدن و خیره شدن داشتند.
مصرف داروی متیل فنیدات methylphemidate در درمان مبتلایان به Attention Deficit Hyperactivitity Disorder=ADHD نیز می‌تواند باعث بروز تیک و پلک زدن مکرر گردد و با قطع دارو این پلک زدن برطرف می‌شود. یکی از آخرین مطالعات در مورد پلک زدن مکرر در اطفال توسط خانم یاسمین پوستچی و همکاران انجام‌شده است.

۳۴ کودک که ۲۳ مورد پسر و ۱۱ مورد دختر بودند بررسی شدند. سن آن‌ها بین ۷۵/۱ تا ۸/۷ سال بود. علاوه بر پلک زدن علائمی نظیر سوزش و خارش و مالیدن چشم و شکلک درآوردن نیز داشته‌اند. مدت علائم قبل از مراجعه بین ۳ تا ۹ ما ذکر شد. دید کودکان ۲۰/۲۰ تا ۲۰/۴۰ بیان‌شده است. البته در ۱۸ در صد موارد امکان تعیین دید به علت سن کم کودکان میسر نبوده است. در ۹۱ درصد موارد هیچ‌گونه بیماری چشمی وجود نداشته است.
میوپی و بلفاروکنژنکتیویت هرکدام در یک کودک مشاهده شد.
دو کودک تحت درمان برای ADHD بودند که با قطع دارو بهبود که با قطع دارو بهبود یافتند و دو کودک دیگر مبتلابه سندرم توره بودند.
۲۴ مورد از ۳۴ کودک پلک زدن زیاد بهبودی خودبه‌خودی داشته‌اند. تمام کودکان با پلک زدن زیاد لازم است تحت معاینات چشم‌پزشکی قرار گیرند و درصورتی‌که یافته چشمی ندارند و پلک زدن با استرس شروع‌شده و متغیر است، باید به‌عنوان تیک پی گیری شوند تا بهبودی حاصل شود. گاهی مشاوره روانشناسی ضروری به نظر می‌رسد.